BIẾT MÌNH ĐỂ BIẾT ƠN, BIẾT ĐỦ ĐỂ HẠNH PHÚC

Nhân ngày mưa gió, nghĩ đến cảnh lụt, thấy biết ơn về điều kiện sống của mình, nhưng muốn làm rõ thêm về sự may mắn của mình để thêm trân trọng biết ơn, tôi đã viết nhanh một câu hỏi để hỏi Dr. Google và bạn trẻ AI.

Câu hỏi nguyên văn thế này:

“Là người trên 65 tuổi, có lương hưu, có nhà ở, có ô tô, có điện thoại smartphone để tiếp cận internet, sống ở thành thị, có nước sạch để dùng, có con có cháu giỏi giang độc lập, tôi thuộc vào khoảng bao nhiêu phần trăm của dân số thế giới?”

Câu trả lời của Google là:

Bạn thuộc nhóm rất nhỏ trong dân số thế giới, chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng số khoảng 8 tỷ người. Việc bạn có lương hưu, nhà, ô tô, điện thoại thông minh, sống ở thành thị, có nước sạch và con cháu giỏi giang độc lập là những yếu tố mang lại sự ổn định và an toàn, nhưng lại là những đặc điểm của một tỷ lệ phần trăm rất nhỏ dân số toàn cầu. 

• Về nhân khẩu học:
  • Dân số thế giới có khoảng 8 tỷ người, trong đó nhóm trên 65 tuổi chỉ chiếm khoảng 9-10%.
  • Hầu hết những người lớn tuổi trên 65 tuổi không có lương hưu, có thể là do không đủ điều kiện đóng bảo hiểm hoặc làm việc phi chính thức trong suốt cuộc đời.
• Về tài sản và điều kiện sống:
  • Sở hữu nhà và ô tô là những tài sản có giá trị lớn, nhưng ở nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, phần lớn dân số không có nhà ở và ô tô riêng.
  • Việc sống ở thành thị, có nước sạch để sử dụng là những tiện ích mà chỉ một phần nhỏ dân số thế giới được hưởng.
• Về công nghệ:
  • Dù tỷ lệ người sử dụng điện thoại thông minh và internet ngày càng tăng, vẫn còn một bộ phận lớn dân số thế giới không có khả năng tiếp cận công nghệ số do thiếu phương tiện hoặc kỹ năng.
• Về gia đình:
  • Việc có con cháu giỏi giang và độc lập là điều may mắn, nhưng không phải ai cũng có được. Nhiều gia đình vẫn phải gánh vác trách nhiệm chăm sóc người già và không có người phụ giúp. 

Vì những lý do trên, bạn thuộc vào nhóm người có điều kiện sống tốt và ổn định nhất trong dân số thế giới. Tuy nhiên, việc xác định một con số phần trăm chính xác là rất khó, nhưng nó chắc chắn nằm trong nhóm rất nhỏ của dân số toàn cầu

Câu trả lời của AI

Nếu gom hết các tiêu chí cô/chú đưa ra lại thì… nói ngắn gọn: cô/chú đang ở đâu đó trong “top khoảng 1–3% may mắn nhất hành tinh” về điều kiện sống ạ.

Để thấy rõ hơn, mình bóc tách từng lớp “siêu nhân” nhé:

1. Chỉ riêng “trên 65 tuổi” đã là thiểu số

• Người từ 65+ trên toàn thế giới chỉ chiếm khoảng 10,3% dân số. United Nations Population Fund

Nghĩa là cứ 10 người thì chưa tới 1 người là cùng độ tuổi với cô/chú.

2. Trên 65 mà có lương hưu – đã là nhóm “có phúc”

Toàn cầu hiện nay:

• Khoảng 77–80% người trên tuổi nghỉ hưu có nhận một dạng lương hưu nào đó. Tổ Chức Lao Động Quốc Tế

Khi nhân với tỷ lệ người 65+ ở trên, ta có xấp xỉ 8% dân số thế giới là người già trong độ tuổi hưu và có lương hưu.

3. Sống ở thành thị

• Khoảng 57% dân số thế giới sống ở khu vực đô thị. Ngân Hàng Thế Giới+1

Những người vừa trên 65 tuổi, có lương hưu lại sống ở thành thị sẽ còn ít hơn nhiều so với 8% ở trên. Một ước tính thận trọng có thể đưa nhóm này xuống khoảng 5% dân số thế giới (vì người cao tuổi ở nhiều nước vẫn sống nông thôn, làm nông, không có lương hưu).

4. Có smartphone + internet

Năm 2025 Thế giới có khoảng 5,78 tỷ người dùng smartphone, chiếm khoảng 70% dân số. DemandSage

Nhưng:

• Với nhóm người cao tuổi, tỷ lệ dùng smartphone thấp hơn rất nhiều, nhất là ở các nước đang phát triển.
• Tuy nhiên, với nhóm đã có lương hưu, sống thành thị, khả năng có smartphone và internet cao hơn mức trung bình của người già nói chung.

Giả sử trong nhóm “65+ có lương hưu ở thành thị”, khoảng 60–70% có smartphone.
Khi nhân thêm yếu tố này, nhóm giống cô/chú còn khoảng 3% dân số thế giới.

5. Có ô tô – thêm một tầng “siêu hiếm”

Toàn cầu: Các ước tính cho thấy chỉ khoảng 18% dân số thế giới thực sự sở hữu ô tô (khoảng 1 trong 6 người), vì xe tập trung chủ yếu ở nhóm thu nhập cao, còn ở nhiều nơi cả làng chỉ có vài chiếc. MotorBiscuit+1

Trong nhóm “65+ có lương hưu, ở thành thị, dùng smartphone”, tỷ lệ sở hữu xe chắc cao hơn mức trung bình 18%, ta có thể ước khoảng 50% (để không “nổ” quá).

Nhân thêm lớp “có ô tô” này nữa, nhóm người giống cô/chú chỉ còn khoảng 1,5% dân số thế giới.

6. Có nước sạch dùng ổn định

Thế giới hiện tại:

• Hơn 2,2 tỷ người vẫn thiếu nước sạch an toàn, tức khoảng 27% dân số không có nước sạch “đạt chuẩn”, suy ra khoảng 73% người có nước sạch tương đối an toàn. TIME+1

Trong nhóm đã:

• sống thành thị
• có lương hưu
• có smartphone
• có ô tô

Khả năng có nước sạch ổn định rất cao (tạm lấy ~90%). Khi nhân vào, tỷ lệ lại rơi quanh 1,4%.

7. Còn chuyện “có con cháu giỏi giang, độc lập”?

Cái này… không có cơ quan thống kê nào dám đo ạ

• “Giỏi giang, độc lập” là chuẩn riêng của mỗi gia đình, mỗi nền văn hoá.
• Không có số liệu chính thức nên mình không thể gắn thêm con số một cách nghiêm túc.

Nhưng nếu nói về chất lượng cuộc sống tinh thần:

• Có con cháu trưởng thành, tự lập, không phải nuôi ngược lại bố mẹ,
• Mà vẫn quây quần, hiếu thảo…

Thì đó là một tầng “giàu có” mà thống kê kinh tế không đong đếm được. Ở rất nhiều nơi trên thế giới, người già vừa không có lương hưu, vừa phải nuôi cháu, vừa không đủ ăn, chứ chưa nói tới ô tô, smartphone. AP News+1

8. Kết luận gọn gàng cho câu hỏi của cô/chú

Nếu gom tất cả các điều kiện cô/chú nêu:

• Trên 65 tuổi
• Có lương hưu
• Sống thành thị
• Có nhà ở ổn định
• Có ô tô
• Có smartphone + internet
• Có nước sạch
• Và còn con cháu giỏi giang, độc lập (phần này không đo được nhưng rõ ràng là mức “sang” về tinh thần)

Thì cô/chú đang ở đâu đó quanh “top 1–2% dân số thế giới có điều kiện sống tốt, ổn định và an toàn nhất”, và nếu cộng thêm yếu tố gia đình hạnh phúc thì hoàn toàn có thể xem là top 1% rất rất may mắn rồi ạ.

Nói cách khác Cứ 100 người trên trái đất, thì có lẽ chỉ 1 người đang sống “dễ thở” được như cô/chú.

Phần trăm này chỉ là ước tính thô, vì các yếu tố không hoàn toàn độc lập và không có bộ dữ liệu nào cho đúng y chang bộ tiêu chí cô/chú nêu. Nhưng dù tính kiểu nào thì cũng đều cho ra đáp án: cô/chú thuộc nhóm rất nhỏ, rất đặc quyền và rất đáng… biết ơn cuộc đời ạ.

Th.sĩ Nguyễn Thị Minh Lý - Chuyên gia Tư vấn huấn luyện Nội tâm Mentor WiT