Tại sao nhiều người thích vẽ mà lại không dám học vẽ

VẼ – THÚ VUI TAO NHÃ, MÔN THIỀN ĐỘNG VÀ BỘ MÔN KÍCH HOẠT SỰ SÁNG TẠO

Khi còn nhỏ, nhiều người trong chúng ta từng vẽ rất tự nhiên: tô lên tường, nguệch ngoạc lên vở, biến dấu gạch thành con người, cái cây, mặt trời cười toe toét. Rồi lớn lên, không biết từ lúc nào chúng ta bắt đầu nói với mình: “Mình không có năng khiếu vẽ đâu…” Và thế là chiếc bút chì bị “nghỉ hưu non” ạ.

Tôi học vẽ ở tuổi 58, và ngày càng thấm hiểu rằng: Vẽ là một thú vui tao nhã, là một dạng “thiền động”, là môn học khơi dậy khả năng sáng tạo, phát triển đầu óc quan sát, mở rộng trí tưởng tượng, rèn luyện sự tập trung và sự khéo léo của đôi tay.

Trong bài viết này, tôi muốn mời bạn bước lại gần hơn với thế giới của sắc màu và đường nét, để thấy rằng: vẽ là một người bạn rất hiền, nhưng lại cực kỳ “quyền lực” trong việc nâng cấp chất lượng cuộc sống của chúng ta.

1.Vẽ – “thiền động” cho những cái đầu luôn bận rộn

Không phải ai cũng hợp ngồi thiền nhắm mắt, xếp bằng, hít thở 30 phút mỗi ngày. Nhưng đa số chúng ta đều có thể Cầm một cây bút, Nhìn vào một tờ giấy trắng, Và bắt đầu… vẽ.

Khi vẽ, tâm trí được kéo về “ở đây và bây giờ”; Bạn phải nhìn kỹ chiếc lá, cái ly, khuôn mặt, hay bầu trời trước mắt; Bạn quan sát đường cong, mảng sáng tối, tỷ lệ; Bạn quên mất điện thoại đang sáng màn hình, email chưa trả lời, tin nhắn chưa đọc.

Đó chính là thiền động: Tay di chuyển, Não ghi nhận, Hơi thở đều đặn, Thời gian như chậm lại.

Sau một buổi vẽ, có thể bạn chưa có một bức kiệt tác, nhưng rất nhiều người sẽ nhận ra: Đầu óc bớt ồn, Cảm xúc nhẹ đi, Cơ thể bớt căng thẳng. Nghe thì đơn giản, nhưng đây là “liều thuốc lành” cho thần kinh trong một thế giới ngày càng nhiễu loạn.

2. Vẽ – môn học đặc biệt cho kỹ năng  

2.1. Phát triển khả năng quan sát

Trước khi vẽ, chúng ta thường nhìn mọi thứ rất “lướt”, cái cây là… cái cây, gương mặt là… gương mặt. Nhưng khi vẽ, bạn bắt buộc phải nhìn kỹ hơn, màu lá thực ra không chỉ có màu xanh, mà là sự pha trộn của xanh – vàng – xám – nâu, khuôn mặt người không chỉ là “mắt – mũi – miệng”, mà là tỷ lệ, góc nghiêng, ánh sáng rơi lên da.

Vẽ dạy chúng ta nhìn sự vật sâu hơn, kỹ hơn, tinh tế hơn, và thói quen ấy đi ra đời sống, nhìn người khác kỹ hơn, nhìn chính mình rõ hơn, nhìn thế giới bớt vội vàng và hời hợt.

2.2. Mở rộng trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo

Không phải lúc nào ta cũng vẽ “đúng như ngoài đời”. Có khi bầu trời màu tím, biển màu cam, con mèo đội vương miện, căn phòng bay giữa ngân hà. Chính những lần “phá luật” đó giúp trí não dám nghĩ khác, dám thử, dám sai, dám sáng tạo.

Và bạn biết không, sáng tạo không chỉ dành cho nghệ thuật. Người làm kinh doanh, giáo dục, công nghệ, khoa học… cũng cần khả năng tưởng tượng và tư duy khác biệt để giải quyết vấn đề. Vẽ là cách đơn giản, nhẹ nhàng để “tập gym” cho vùng não sáng tạo của mình.

3. Vẽ – phòng tập cho sự tập trung và kiên nhẫn

Trong thời đại 5 phút đã thấy “chán”, ở sách được 2 trang là cầm điện thoại, xem video 15 giây là lướt tiếp, thì vẽ là một nơi rất tốt để luyện lại “cơ bắp tập trung”. Bạn phải theo đuổi một bức vẽ từ khi chỉ là vài nét nguệch ngoạc tới lúc hoàn thiện. Bạn học cách ngồi yên thêm 10 phút, rồi thêm 20 phút, rồi 1 giờ. Bạn quen dần với cảm giác: “Ờ, chưa đẹp đâu, nhưng mình làm tiếp được.”

Khả năng tập trung và kiên nhẫn này không chỉ nằm lại trong bức tranh mà nó giúp ta học tập bền hơn, làm việc sâu hơn, giải quyết vấn đề không bỏ cuộc giữa chừng.

Nói vui một chút: vẽ cũng giống như hẹn hò với chính mình – nếu bạn giữ được cuộc hẹn đó, bạn sẽ tự tin hơn khi cam kết với những điều khác trong cuộc sống.

4. Vẽ – chiếc gương soi thế giới bên trong

Có những điều chúng ta khó nói thành lời, nhưng có thể vẽ thành hình: Nỗi buồn có thể là một bầu trời xám; Sự tức giận có thể là những nét bút mạnh, gấp, chồng chéo; Niềm vui có thể là những mảng màu tươi, tròn trịa, sinh động.

Vẽ giúp chúng ta nhận diện cảm xúc, biến điều khó nói thành điều có thể được nhìn thấy, tạo một “khoảng đệm an toàn” để giải tỏa và chữa lành.

Không ít người sau một thời gian vẽ đã nói: “Mình hiểu mình hơn.” Bởi mỗi bức tranh là một lát cắt của thế giới nội tâm.Vẽ, theo cách đó, là một ngôn ngữ thứ hai của tâm hồn ạ.

5. Vẽ – bài tập khéo léo cho đôi tay, cho bộ não

Về mặt khoa học, khi chúng ta dùng tay để vẽ, bộ não được kích hoạt rất nhiều vùng liên quan đến vận động tinh (fine motor skills), phối hợp tay – mắt, cảm nhận không gian (spatial awareness).

Đó là lý do tại sao trẻ nhỏ được khuyến khích vẽ, tô màu để phát triển trí tuệ và sự khéo léo; Người lớn, đặc biệt là người cao tuổi, có thể duy trì sự linh hoạt của não bộ và đôi tay thông qua các hoạt động như vẽ, viết, thủ công.

Nói vui cho dễ nhớ: Mỗi nét vẽ là một lần “mát-xa” nhẹ cho não bộ và thần kinh vận động.

6. Vẽ – cây cầu kết nối: với chính mình và với người khác

Vẽ không chỉ là chuyện “mình với tờ giấy”. Vẽ còn là câu chuyện được kể bằng hình, là Món quà tặng ai đó mà chính tay ta tạo ra, và là một cách để nói “mình quan tâm, mình trân trọng”, ngay cả khi không giỏi nói bằng lời.

Khi bạn vẽ bức tranh tặng một người thân, vẽ minh họa cho bài giảng, vẽ một ý tưởng để team cùng hiểu, bạn đang dùng nghệ thuật để kết nối sâu hơn, vì hình ảnh đi thẳng vào cảm xúc của người xem, nhanh và trực tiếp hơn rất nhiều so với chữ.

7. Với trẻ em (và cả người lớn), vẽ là “phòng thí nghiệm an toàn” để thử – sai – sửa

Trong hội họa, sai không phải là… tội lỗi. Vẽ lệch có thể thành phong cách. Vẽ sai màu có thể thành “nghệ”. Vẽ xấu hôm nay là bài học cho bức tranh đẹp hơn ngày mai.

Đặc biệt với trẻ em (và cả người lớn đã từng “bị phán xét” trong quá khứ), vẽ là môi trường được phép thử, được phép sai, được quyền làm lại, mà không bị chấm điểm, không bị mắng, không bị so đo “đẹp bằng bạn A, bạn B chưa”.

Khi ta tôn trọng hành trình vẽ của một người, ta đang nuôi dưỡng lòng tự tin, dám thể hiện, không sợ bị đánh giá khi sáng tạo.

“Nhưng tôi không có năng khiếu vẽ…” đó không phải là vấn đề

Câu này rất quen: “Tôi không biết vẽ đâu, chỉ vẽ được… người que.”

Tin vui là chẳng ai bắt buộc bạn phải trở thành danh họa, bạn hoàn toàn có thể vẽ chỉ để thư giãn, khám phá, tận hưởng và phát triển bản thân. Giống như Bạn tập yoga không phải để đi thi Olympic, Bạn chạy bộ không phải để giành huy chương.

Vẽ giúp bạn vẽ để sống “có chất” hơn với chính mình nhờ một buổi tối tắt bớt mạng xã hội, pha một tách trà, bật nhạc nhẹ, ngồi vẽ vài nét, không áp lực, không phán xét. Kết quả không chỉ là bức tranh trên giấy, mà là sự thư thả trong tâm, khoảng thời gian chất lượng cho chính mình, một niềm vui nhỏ nhưng bền.

Tóm lại, khi vẽ, bạn đang luyện cho bộ não một combo kỹ năng cực xịn, phát triển khả năng quan sát, mở rộng trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo, rèn luyện sự tập trung và kiên nhẫn, rèn luyện sự khéo léo của đôi tay. Vẽ cũng là quá trình soi chiếu hình ảnh tâm trí của mình để kết nối với bản thân và kết nối với thiên nhiên, con người.

Hãy cho mình cơ hội bắt đầu lại với cây bút chì

Nếu đã đọc tới đây, có thể bên trong bạn đã có một giọng nói nhỏ: “Hay là… mình thử vẽ lại nhỉ?”. Bạn không cần nhiều: Một cây bút chì, Một cuốn sổ trắng, 10–15 phút mỗi ngày (hoặc mỗi tuần).

Hãy bắt đầu bằng những điều rất giản dị: Cái cốc trước mặt, Chiếc lá ngoài ban công, Gương mặt mình trong gương, Hoặc những hình thù tưởng tượng chẳng giống ai nhưng rất giống… tâm trạng của bạn hôm đó.

Biết đâu, từ những nét vẽ ban đầu ấy, bạn sẽ dần nhận ra: Mình quan sát tinh tế hơn, Mình bình tĩnh hơn, Mình sáng tạo hơn, Và mình thương chính mình nhiều hơn.

Nếu một ngày nào đó, sau giờ làm căng thẳng, bạn mở cuốn sổ vẽ ra và nói: “Đây là góc nhỏ để mình được là chính mình”, thì lúc ấy, vẽ đã hoàn thành một sứ mệnh rất đẹp trong cuộc đời bạn rồi.

Th.sĩ Nguyễn Thị Minh Lý - Chuyên gia ISO - Sống có chất